Dorpsrechtbank

(VERTALERSNOOT – dit is de blog van vorige week. Die van deze week volgt morgen.)
Veel aspecten van de Kovol-cultuur kunnen worden onderzocht door vragen te stellen. Ik stel vragen met mijn stemrecorder aan en leer allerlei culturele weetjes en woordenschat. De beste manier om iets te leren is echter om culturele gebeurtenissen als een vlieg op de muur mee te maken, en ik kreeg deze week een geweldige kans om me in het rechtssysteem te verdiepen toen er een dorpsrechtbank werd georganiseerd.

Ik heb nog nooit een dorpsrechtbank in Kovol gezien. Ik wou dat ik toen wist wat ik nu weet, nadat ik alles heb gezien, mensen vragen heb gesteld en hen het verhaal heb horen vertellen, maar zo gaat dat nu eenmaal bij het leren van talen! Je gaat erin als een vis op het droge en pas later begrijp je wat je hebt gezien!
Een rechtszitting is natuurlijk geen blije gebeurtenis en het is een beetje vreemd om te zeggen dat ik er enthousiast over was dat er een probleem was dat opgelost moest worden. Het heeft me echter wel geholpen om het rechtssysteem veel beter te begrijpen. Ik heb er mensen over geïnterviewd en zij vertelden me hoe de dingen normaal gesproken gaan. Maar het is heel leerzaam om te zien hoe het in werkelijkheid gaat.

We houden de details opzettelijk vaag, maar waar ging de rechtszaak over? Het dorp waar wij wonen heeft al tientallen jaren een geschil met een ander dorp over een bepaald stuk land. De betreffende heuvelrug is opgesplitst, waarbij de bovenkant van de heuvelrug bij het ene dorp hoort en de onderkant bij het andere. Beide dorpen beweren dat het land is dat ze van hun grootvaders hebben gekregen en dat het andere dorp het steelt.
Op een dag spoorden jongens uit ons dorp een “wild” varken op, volgden het tot in het gebied van het andere dorp en schoten het uiteindelijk vlak bij het huis van iemand uit het andere dorp dood. Het doodschieten gebeurde op onbetwiste grond, het was in het andere dorp, en het bleek dat het varken helemaal niet wild was! Jongens uit ons dorp hadden iemands varken op het land van het andere dorp doodgeschoten. Oeps.

Toen ze van hun fout hoorden, gaven de jongens het karkas terug aan de eigenaar, boden hun excuses aan en gaven hem ook een van hun biggen ter vervanging. De eigenaar van het varken was echter niet tevreden en wilde financiële compensatie. Het gesprek gaat in de trant van “Ik wil compensatie”, “Nee! We hebben het vlees niet gegeten. We hebben het varken vervangen. Het is klaar nu”. Een maand later merkt een van de jongens in ons dorp dat er met een aantal van zijn touwvallen geknoeid is. Hij is boos, de vallen staan op “zijn” land. Als hij een afdakje ziet dat door het andere dorp op “zijn” land is gebouwd, wordt hij boos, breekt het af en gooit de stokken weg.

Het andere dorp combineerde de beschuldigingen van het stelen van het varken en het veroorzaken van “verstoring” op hun land en bracht de zaak voor de rechter.

In Papoea-Nieuw-Guinea spelen de dorpsgerechten een belangrijke rol in het rechtssysteem van het land. Elk dorp benoemt een komiti en het is de taak van de komiti om “voor de plaats te zorgen”. Onderdeel van die rol is het onderhandelen over een schikking in de rechtbank.

Het komiti stelde een regel in van “één persoon spreekt tegelijk” en vervolgens presenteerden beide partijen hun zaak. Af en toe vatte het komiti samen wat het hoorde. De discussie ging over het landgeschil en beide partijen bepleitten 4 of 5 keer waarom het land van hen was. Het komiti concludeerde dat ze dat gesprek “in het midden” moesten laten omdat er geen overeenstemming kon worden bereikt.

Op naar de “verstoring” en het andere dorp wilde een boete van K600 betaald krijgen. De jongens in ons dorp vonden dat ze niet hoefden te betalen omdat ze vonden dat ze het probleem al hadden opgelost. De beurt gaat terug naar de andere kant, ze willen de boete voor het varken hebben en daarna voor de verstoring. Weer wordt het afgewezen, omdat ze het varkensprobleem al hadden opgelost. Terug naar de andere kant en ze dringen weer aan op de boete. Ons dorp stemt er uiteindelijk mee in om de boete voor alle kosten te betalen. Het breken van het afdak was een duidelijke overtreding in dit lopende landgeschil, ze zijn niet blij met de varkensheffing, maar ze betalen K600 voor alles. Terug naar de andere kant, zeggen ze hier ja tegen? Na een tijdje wel.

Ons dorp had 2 dingen in hun achterhoofd. 1. Ze waren bang dat de magistraat die de dagvaarding had geschreven verdere actie zou ondernemen als het probleem niet werd opgelost. 2. Ze wilden de harmonie herstellen. Ze zagen de woede-uitbarsting als een inbreuk op de harmonie.

De boete was afgesproken en zou betaald worden door de hele stam, niet door degene die het varken had geschoten of degene die het afdak had afgebroken. K155 was aanwezig en werd met handenschudden betaald. De rest zou betaald worden nadat de volgende tabaksverkoop wat geld op had gebracht.
Het is interessant om het werk van de komiti’s, waarover ik heb horen spreken, in actie te zien en om “rechtbank met instemming” te zien. Hier in de rimboe kunnen boetes niet worden opgelegd door de komiti of de magistraat en kunnen mensen niet worden gedwongen om te betalen. Als mensen niet willen betalen, doen ze dat niet. Het systeem steunt op het verlangen van de gemeenschap naar harmonie en het verlangen om problemen in de openbaarheid te brengen en om ze aan te pakken. Het alternatief is woede en geweld en dat is – algemeen erkend – de verkeerde weg. Een goede persoon is kalm, wordt niet boos en beslecht geschillen door te praten.

Met veel audio-opnames en na alles in levende lijve te hebben gezien, heb ik de meeste culturele samenvattingen kunnen schrijven die nodig zijn voor de justitiële kant van deze cultuur. Wat een geweldige timing! Ik ben er klaar voor om de cultuurstudie in de komende twee maanden af te ronden en dit was de perfecte gebeurtenis om me te helpen een goede samenvatting te schrijven over ‘rechtbanken en wettelijke standaarden’ – een schot in de roos 🙂