[Noot van de vertaler: vertaling 1 week vertraagd] We hebben de laatste tijd heel wat vergaderd en dat was geweldig. We hebben ons de afgelopen weken veel gericht op het doorchecken en proberen in te vullen van onze grammatica-schema’s. Nu we steeds meer leren over hoe de taal in elkaar zit, kunnen we het nog eens opnieuw hebben over dingen die we eerder opgeschreven hadden.
We richten ons vooral op zinsdelen, bijzinnen en zinnen, meer dan op losse woorden en we zijn verheugd over het feit dat we vooruitgang zien. We moeten er later nog eens op terugkomen om de details bij te werken, maar ons doel is om vóór onze ALW (advanced linguistic workshop; linguistiekproject voor gevorderden) in juli klaar te zijn met ons overzicht van de grammatica. Tijdens de ALW gaan we ons verdiepen in een aantal teksten in het Kovol om uit te zoeken hoe proposities (gedachten) in elkaar passen en hoe het geheel als eenheid functioneert.
Het advies aan ons was om te zorgen dat we ons grammatica-overzicht dan af hebben, zodat we niet tegen het probleem aanlopen dat we nieuwe dingen zien die wij belangrijk vinden voor de paragraaf-opbouw, maar die eigenlijk gewoon op zinsniveau zo werken en dat wij dat dan niet wisten.
Nu we zo zitten te staren naar die zinsconstructies in het Kovol, raken we een beetje in de war over wat wel of niet geldt als een hele zin. Dit is een voorbeeld dat we laatst op een voettocht tegenkwamen:
sib (regen) egee (zal) lebinn (neerkomen) og, yug (laten we gaan)
De vretaling daarvan in het Tok Pisin is “stom dat het regent, laten we gaan”, dus in het Nederlands wordt dat zo iets als “laten we gaan om de regen te vermijden”. Met die vertaling in ons achterhoofd dachten wij dat we een woord hadden gevonden (og) dat gebruikt kon worden om twee losse zinnen te koppelen.
Zowel “sib egee lebinn”, “het gaat regenen” en“yug”, “laten we gaan” zijn prima zelfstandige zinnen.
Dus een aantal dagen zijn daarmee we bezig geweest in ons hoofd en probeerden we dat soort zinnen te maken. Toen ik met een vriend terugliep zag ik een tuinhek, dus ik probeerde met die constructie te zeggen: ‘om te zorgen dat er geen varkens in komen, bouw je een hek’. Mijn vriend zei zijn zinnetje in mijn voice recorder en toen ik het uit ging schrijven om het uit te pluizen, gebeurde er iets interessants.
Hij zei geen ‘og’, onze nieuwe geheimzinnige zinnenkoppelaar; hij zei ‘oog’, wat ‘en’ of ‘met’ betekent. Het leek of hij zei ‘met varkens, met hekken, zonder varkens zonder hekken’. Dus nu staan wij ons in totale verwarring af te vragen of og en oog hetzelfde zijn of niet – en om het nog een stapje moeilijker te maken zijn ‘oog’ (met) en ‘hoog’ (zien, toekomstvorm) bijna hetzelfde in ons dialect…. dus is hier nou een vorm bij van het werkwoord zien? Ik snap er geen bal meer van!
Toen pakte Philip er een voorbeeld bij van ‘nendinn (jou raken) og’ wat in de context zou betekenen ‘pas op, het gaat jou raken’. Nog meer verwarring; dat voegt niets aan elkaar, het staat op zich. Kan het zijn dat het iets aan elkaar voegt en dan impliciet laat… waarschijnlijk niet… hmmm.
Dus ons nieuwste idee is dat het een soort irrealis aangeeft – dus ‘zou kunnen’. Dat lijkt te kloppen met alle zinnen tot nu toe. ‘De bal zou je kunnen raken’. ‘Het zou kunnen gaan regenen’. Dus als het geen voegwoord is, maar het vormt wel een ‘zou kunnen’, moeten we het dan aan het werkwoord vastmaken of is het los? Nedinnog of nedinn og? Maakt het wat uit of kunnen we gewoon kiezen?
Zo zijn er nog wel meer van die hoofdkrabbers geweest, maar ik zal het erbij laten! Ik wilde gewoon even het soort wazigheid illustreren waar we mee moeten werken. Het is niet makkelijk om doorheen te komen, want je maakt nogal snel onzinnige zinnen en mensen zijn het makkelijk met je eens dat ze wel soort van functioneren – maar dan krijg je meestal foute antwoorden.
In Kovol is het heel gewoon om dingen te zeggen als ‘hij ging de berg af, pakte de boomstam, droeg hem op zijn schouder en kwam weer omhoog’. Ik wil weten of ik ook kan zeggen: ‘hij ging de berg af, pakte de boomstam, droeg hem niet op zijn schouder en kwam weer omhoog’ Ik weet dat het ‘niet’ dan op de hele zin kan slaan (maar waarom zou je dan zo’n uitgebreide zin formuleren om te zeggen dat die boomstam niet boven is gekomen?), maar kan het ook zijn dat dat niet alleen slaat op één van de beschreven acties? Om daarachter te proberen te komen, dat lokt een hoop onzin uit – we moeten dan maar even in onzekerheid leven en opletten of we het iemand horen gebruiken in een natuurlijke context. Maaar het is wel erg verleidelijk om prachtige, onzinnige zinnen te bouwen om te kijken waar de grens ligt!
We gaan goed vooruit met onze opschrijfwerkzaamheden, die we dan ook nog eens als team goedkeuren, ondanks alle vraagtekens.
Een ander gebied waarop we vooruitgaan is spelling. We hebben nu een soort van spellingcheck op onze cultuurbestanden zitten. Als we nu een Kovol-tekst transcriberen en uploaden, wordt die vergeleken met ons woordenboek (een spreadsheet) en onbekende woorden worden rood gemaakt. We zijn bezig geweest met het uploaden van teksten omdan de spelling aan te passen of het woordenboek bij te werken om de hoeveelheid rood wat te verminderen – en uiteindelijk komen we steeeds meer in een soort spelling-consensus.
We zijn deze week ook als gezin naar een gemeenschappelijke klusdag gegaan. We gingen kijken naar de vooruitgang bij het bouwen van de muren van een nieuw huis. Dat was 40 minuten lopen bergaf (en op). Oscar deed het supergoed – hij wordt een goede loper – en daarna heeft hij zich nog een poos vermaakt met klimmen op de bouwplaats. Alice en Millie moeten gedragen worden, dus voor ons is het een prima workout en bij aankomst werd Gerdine uitgenodigd om met de meisjes bij de dames te gaan zitten. Het is in PNG heel gewoon dat het werk verdeeld wordt en de mannen waren allemaal aan het bouwen en de vrouwen aan het koken, waarbij de eigenaar van het huis verantwoordelijk was om alle aanwezigen van voedsel te voorzien.
Het is een hele klus om met die kleintjes ergens heen te lopen, en we moeten onze aandacht verdelen tussen zorg voor de kinderen en taalstudie, maar we vonden het allemaal heel leuk en hopelijk leidt al dat praten over koetjes en kalfjes ergens toe.
Ik had een kort YouTubefilmpje gedownload van een man in Canada die een houten schuilhut bouwde in een besneeuwd bos. Ik liet het aan een van de mannen zien, maar niet aan de rest, en heb toen een opname gemaakt van hoe hij het uitlegde aan de anderen. Ik hoopte te zien hoe hij het beschreef, hoe hij zou uitleggen dat het een besneeuwde plek was en heel anders dan hier – maar dat deed hij niet 🙂 Ik denk dat ik op zoek moet naar iemand die van kletsen houdt en graag uitweidt over de details 😀
0 reacties