Deze week was een grote mijlpaal in het Kovol werk, onze eerste vertaalcontrole. We hebben een vertaalconsulent laten komen om Genesis 37,39,40,41,42,43,44,45 en 46:1-7 te controleren. Deze hoofdstukken beslaan het Jozefverhaal, in totaal ongeveer 200 verzen “eenvoudig” verhaal, wat geweldig materiaal is om als nieuwe vertaler mee aan de slag te gaan.
Het Jozefverhaal zal deel uitmaken van onze evangelisatiebijbellessen wanneer we het evangelie verkondigen en het gaat geweldig leesmateriaal zijn voor lezers in Kovol die hun leesvaardigheid oefenen.
We hadden geregeld dat Levi, onze vertaalconsulent, op dinsdag zou komen, maar omdat het PNG is en het weer in Kovol onze piloten nou eenmaal altijd hoofdpijn bezorgt, kwam de helikopter tot op een paar kilometer van Kovol toen een wolkenmuur ons overspoelde. Als de helikopter er 10 minuten eerder was geweest, zou hij geland zijn, maar de wolken kwamen opzetten en de helikopter moest omkeren. Ze landden in Madang om de bewolking af te wachten, maar het slechte weer sloeg toe en ze keerden terug naar Goroka.
Zulke inefficiënties en hindernissen maken allemaal deel uit van het proces hier. De helikopter heeft een hele tank brandstof verbruikt om hier te komen, om vervolgens niet te kunnen landen! Ik weet niet zeker wie dat betaalt. Misschien doen wij dat, of misschien dekt NTM Aviation het. Ik weet weer hoe ongeorganiseerd het soms is hier, maar zo is het leven!
De dag erna was het echter prachtig weer en Levi haalde het. We begonnen met onze vertaalcontrole en de procedure ging als volgt:
- Ik las een paragraaf van de Kovol-vertaling voor aan 3 Kovol-sprekers die tot dan toe minimaal betrokken waren geweest bij het vertaalwerk (verse oren).
- De 3 helpers werd vervolgens gevraagd om de paragraaf te herhalen in het Tok Pisin, de handelstaal van PNG, zodat Levi het kon begrijpen.
- Levi vergelijkt wat hij hoort met de achtervertaling waar hij naar kijkt en stelt vervolgvragen. Dit zijn vage vragen zoals “wat gebeurde er daarna?” om de helpers aan te sporen hun geheugen te scannen en alle details op te halen.
- Levi schreef notities over wat er wel en niet terugkwam, en soms hebben we ter plekke correcties aangebracht.
Je zou denken dat na de honderden uren die ik heb besteed aan het vertalen en controleren van de tekst, we de meeste fouten al zouden hebben gevonden, en ja dat hebben we, maar we hebben nog steeds gebieden gevonden die voor verbetering vatbaar zijn!
In Genesis 44:5 wordt gezegd dat Jozef aan waarzeggerij deed. Hij deed onderzoek naar de toekomst. Vermoedelijk loog hij om zijn broers een beetje bang te maken, omdat waarzeggerij als praktijk elders in het Oude Testament wordt veroordeeld.
In Kovol had ik de uitdrukking “een man die met zijn ogen draait” gevonden toen ik op zoek was naar een manier om dit idee over te brengen. De man “wendde zijn ogen” en zag verborgen dingen en dingen die zouden gaan gebeuren.
Tijdens de controle vroeg Levi aan mijn helpers: “Wat is de betekenis van het draaien met de ogen?”. Er volgden ongeveer 10 minuten waarin de helpers in hun stoel kronkelden en zeiden: “Ze draaien met hun ogen en ze zien dingen”. “Wat zien ze?” Ongemakkelijke stilte.
Uiteindelijk ontdekten we dat de uitdrukking het idee overbrengt van het zien van toekomstige gebeurtenissen of spirituele redenen voor dingen, maar het lijkt erop dat deze uitdrukking niet goed begrepen wordt door jongere mensen. Ik had de uitdrukking van een oudere man, maar de jongere jongens waren bang, zo leek het, om er commentaar op te geven voor het geval ze de details verkeerd hadden. Het leek iets te zijn dat ze in het voorbijgaan hadden gehoord, maar niet echt kenden. Dus maakten we een verandering om de term een beetje ondubbelzinnig te maken. We schreven dat Jozef “zijn ogen opsloeg en het werk zag dat zou gebeuren”. Deze verandering zou jongere lezers moeten helpen om de eerste zin te begrijpen.
Het controleproces ging woensdag de hele dag door en donderdag tot 11 uur ’s ochtends. Het ging best snel. Levi heeft zijn aantekeningen opgeschreven die hij me zal sturen met een lijst van kleine veranderingen die ik moet maken en dingen die ik nog eens wil proberen. Onze zin voor “kapitein van de wacht” was een totale flop, dus die moet opnieuw worden geformuleerd en gecontroleerd. Ik heb mijn hoofd al een paar keer aan die zin gestoten. Ik denk dat we nu al voor de 6e keer bezig zijn om het opnieuw te doen en iets anders te proberen!
Zodra ik deze openstaande kwesties heb opgelost, wordt het gedeelte gemarkeerd als goedgekeurd door de consultant 🙂
Het lijkt erop dat ik op de goede weg ben als vertaler. Ik ben niet te veel gebonden aan de vorm en ik vertaal dynamisch, maar ik moet wel de aandacht voor details aanscherpen en ervoor zorgen dat ik alle details meeneem bij het opstellen. We hebben het ook gehad over de vaardigheid van terugvertalen naar het Engels. Is het beter om “Philip mena utugum” te vertalen als “Philip eten dat ik gaf” of “Ik gaf eten aan Philip”?
De volgende op de vertaallijst is Genesis 1. Ik heb nog 6 werkweken voordat we naar huis reizen. In die tijd denk ik dat ik druk bezig zal zijn met het redigeren en opmaken van onze handleiding voor alfabetiseringsdocenten. Ik heb Levi gevraagd wat hij ervan vindt dat ik doorga met het maken van exegetische schetsen voor de Kovol-vertaling terwijl ik in Europa ben, en hij vindt het een geweldige manier om mijn hoofd bij de taal te houden.
Ik waardeer al het werk dat Levi als vertaalconsulent heeft gedaan om ons te helpen onze Kovol-vertaling van het Jozefverhaal te verbeteren. Ik denk dat ik langzaam de vaardigheid van het vertalen begin op te pakken, maar ik moet nog enorm veel leren en verbeteren. Maar voor nu kan ik achterover leunen en bedenken dat Genesis 37-45 in de Kovol-taal (bijna) af is 😀
0 reacties