Sorry, maar we kunnen niks voor je doen

Het voelt vreemd om in een situatie te belanden waar we zoiets zeggen, maar dat is wel precies wat er gebeurd is, wij, zendelingen bij een afgelegen volk. Het voelt niet prettig om het te zeggen, en het voelt ook niet eerlijk.
Het heeft me aan het denken gezet over wat die woorden nou daadwerkelijk betekenen, terwijl ik probeer in het reine te komen met het feit dat ik het wel vaker moet zeggen.

Dinsdag hadden we bezoek uit een van de andere Kovoldorpen, ongeveer 2 uur lopen verderop. Zoals dat in Kovol gaat, zaten we de hele ochtend bij elkaar (het was de ochtend waarop we mamuni maakten), waarbij de uren voorbij gleden tot er 10 minuten niets gebeurde en hij aangaf dat hij eigenlijk met een specifieke reden was gekomen.

Iemand in hun dorp was ziek. Er was een man die al een poosje ziek was en een immens opgezwollen buik had. Zijn buik was vaak dikker dan die van een hoogzwangere vrouw en ze maakten zich erg veel zorgen over hem, omdat hij ook erg hoestte. Iemand in het dorp was in de afgelopen week overleden met dezelfde symptomen en ze waren bang dat dat hem ook zou gebeuren.

Toen we die avond teamoverleg hadden, bespraken we wat we konden doen. Over iets meer dan een week zou er een heli gaan naar onze buren in Pal, die leeg terug zou vliegen. Moesten we een medevac inzetten om de man naar het ziekenhuis te vervoeren? Konden we dat op tijd regelen met de gemeenschap? (zij moeten 1/4 van de kosten van de vlucht betalen en instaan voor de kosten van het verblijf van die man tijdens zijn behandeling). Zou het ziekenhuis hem tijdens de noodtoestand (in verband met Covid) wel behandelen. Is het überhaupt wel toegestaan om passagiers landelijk te vervoeren, aangezien de normale vluchtregels niet gelden (wederom: Covid noodtoestand). We bleven hangen in details, mitsen en maren, raadsels en gokjes, maar we kwamen nergens.

Uiteindelijk concludeerden we dat een medevac waarschijnlijk niet zou kunnen, maar dat we het zouden navragen bij NTM luchtvaart, en dat we zo snel mogelijk zelf bij die man moesten gaan kijken. We hadden sowieso al bedacht volgende week in dat dorp te overnachten, dit was een goede reden om dat wat naar voren te halen.

Zo snel mogelijk werd donderdag, want op woensdag moest ik met wat mannen naar de bergrichel klimmen zodat we een boodschap naar de overkant konden roepen. We zijn meermaals gewaarschuwd niet onaangekondigd aan te komen lopen, want mensen kunnen zomaar in hun tuinen zitten. Dus moesten we een dag wachten om de boodschap door te kunnen laten komen (de mensen in Kovol jodelen, echt geweldig!).

De volgende dag zijn we gaan lopen, voorbereid op een overnachting. Bij aankomst in het dorp was de beste man er niet; hij was naar zijn tuin! We waren erheen gegaan met de gedachte dat hij ernstig ziek was! Daarom laten we de heli niet komen zonder dat we de patiënt zelf gezien hebben!
Dus bleven we hangen en lieten onze foto’s zien van het mamuni maken, oefenden we de werkwoorden en kletsten we wat etc.

Uiteindelijk kwam de man aan en konden we hem onderzoeken. Hij voelde zich op dat moment niet ziek, vitale functies prima, hij zag er goed uit, Er is echter wel iets aan de hand. Als hij te hard werkt, zet zijn buik op en wordt zijn milt zo ver opzij geduwd dat hij onder zijn huid zichtbaar wordt. Als dat gebeurt voelt hij zich duizelig en kortademig en krijgt hij last van zwarte, soms dunne ontlasting.

Dat is het moment dat het onze pet te boven gaat. Afgaande op wat we weten, denken we dat het misschien het resultaat is van leverschade door herhaaldelijke malaria-infectoes? Of misschien een interne bloeding? Of misschien kanker? We weten genoeg om hem te kunnen vertellen dat zwarte ontlasting te maken heeft met bloed dat in de darmen terechtkomt, en dat dat ernstig is (mogelijk heel ernstig, maar dat weten we niet).

En dan moeten we zeggen: “Sorry, we kunnen niets voor je doen.”
Aan de ene kant is het 100% waar – we hebben geen idee wat het zou kunnen zijn, hoe we een diagnose moeten stellen of hoe we het kunnen behandelen.
Ik voel me er wel rot over, want technisch gesproken kunnen we wel iets doen – we kunnen onze bronnen en geld aanboren om hem naar de stad te laten brengen. Als één van ons deze symptomen had gehad, waren we allang in het ziekenhuis geweest.

Ik kan niets voor je doen, dat omvat ook veel kleinere dingen. Toen ik daar was, zag ik een klein meisje met zweren op haar armen en benen, zo groot als een stuiver. Ze moesten gewassen worden en met zeep bedekt – maar dat gaan wij niet doen.

We weten dat zo gauw we beginnen met het uitdelen of plakken van pleisters, we overspoeld zullen worden met verzoeken. Deze week alleen al heb ik 4 mensen gezien met etterende zweren en steenpuisten die behandeld zouden moeten worden (en dan heb ik het nog niet gehad over degene die ik niet gezien heb).
Sorry, we kunnen niets voor je doen.

Het voelt niet prettig, het voelt verkeerd.
Aan de andere kant kunnen zweren ook op de traditionele manier afgedekt worden. Er zijn medicinale planten en bushpleisters die gemaakt worden van wat hier voorhanden is. Als de ouders van het meisje haar zweren niet behandelen terwijl ze dat wel kunnen, moeten wij het dan voor ze gaan doen? Moeilijke vragen.

Ik had een aha-moment toen ik hierover zat na te denken en me voorstelde wanneer ik zelf deze woorden zou horen. Als ik naar een ziekenhuis in Engeland zou gaan en zou horen ‘Sorry, we kunnen niks voor je doen’, zou ik dat waarschijnlijk accepteren. Toen ik er nog wat langer over nadacht, besefte ik dat ‘we kunnen niks voor je doen’ eigenlijk betekent ‘hoewel we waarschijnlijk wel iets zouden kunnen doen, zijn we aan handen en voeten gebonden’. Ik weet zeker dat als het ziekenhuis alle andere patiënten buiten zou zetten en al hun personeel en budget in zou zetten voor mijn zaak, er wel iets kon gebeuren – maar er zijn nog meer patiënten en verantwoordelijkheden waar rekening mee gehouden moet worden.

Als we zeggen dat er niets is wat we kunnen doen, bedoelen we er zoiets mee. Ja, we kunnen de heli laten komen om deze man naar het ziekenhuis in de stad te brengen, maar we kunnen niet voor iedere zieke in Kovol de heli laten komen. We kunnen betalen voor één, maar niet voor duizend en dus kunnen we daar niet aan beginnen. (Ons beleid is dat we op zijn hoogst een heli die een lege plek heeft wat laten omvliegen – dan wordt het haalbaar om de gemeenschap 1/4 van de kosten te laten dragen).

We hebben nu tegen de mensen gezegd dat deze man naar het ziekenhuis moet. We hebben uitgelegd dat het onze taak is om onze medische boeken er op na te slaan en te kijken of we hem kunnen helpen, en als dat zo is, dan laten we het weten. Hun taak is dat ze als gemeenschap moeten belsuiten of ze hem naar het ziekenhuis gaan sturen of niet – als ze dat doen, moeten ze het even laten weten en dan kijken we of we die poging op de een of andere manier kunnen ondersteunen (door een verwijsbrief te schrijven, het ziekenhuis te bellen, pijnstillers mee te geven voor de reis, etc).

Weer een crisis waar we doorheen gebaggerd zijn. In dit geval kennen we die man niet, we zagen hem voor het eerst. We kijken niet uit naar het moment dat er een crisis komt bij een van de mensen van wie we zijn gaan houden.